Эргэн эргэн ирдэг, энэрэлт зуны улирлын найртай сайхан цагт алтан гургалдай шувуу таван өндөг гаргаад тавтай сайхан амьдарч байжээ. Гэтэл нэг өдөр гай дайрч аргал шаргал өнгөтэй аргат шар үнэг ирээд “Алтан гургалдай гуай, алтан гургалдай гуай, та надад таван өндөгнийхөө нэгийг өгөөч” гэсэнд алтан гургалдай “Өгөхгүй” гэжээ. “Чамайг өгөхгүй бол алтан улиасыг чинь хуга мөргөнө, ариун худгийг чинь ховх сорно, арсгар далавчийг чинь тас татна, асгат даваагий чинь сэт дайрна” гэж ...
аргат шар үнэг хэлэхээр алтан гургалдай айгаад таван өндөгнийхөө нэгийг өгөөд явуулчихжээ. Ахиад маргааш болоход аргат шар үнэг хүрч ирээд “Алтан гургалдай гуай, алтан гургалдай гуай, та надад дөрвөн өндөгнийхөө нэгийг өгөөч” гэхэд алтан гургалдай “Өгөхгүй” гэжээ. “Тэгвэл алтан улиасыг чинь хуга мөргөнө, ариун худгийг чинь ховх сорно, арсгар далавчийг чинь тас татна, асгат даваагий чинь сэт дайрна” гэаж аргат шар үнэгний хэлэхэд алтан гургалдай айгаад дөрвөн өндөгнийхөө нэгийг өгөөд явуулчихжээ. Аргал шаргал өнгөтэй аргат шар үнэг ирж ингэж хэлсээр байгаа дөрвөн өндгийг нь авчихжээ. Ганц өндөгтэй хоцорсон алтан гургалдай шувуу аргагүйн зовлонд автаж гайхаш тасран уйлж суужээ. Энэ үед нэгэн ухаант оготно уйтгарлан суугаа гургалдайнд ирээд “Алтан гургалдай гуай, алтан гургалдай гуай, та юунд уйлж байна? Надад учраа хэлээч” гэв. Аль ч учраа мэдэхгүй больсон алтан гургалдай шувуу ухаант оготнод учраа гарган хэлсэн нь: “Эргэн эргэн ирдэг, энэрэлт зуны улирлын найртай сайхан цагт алтан гургалдай би таван өндөг гаргаад тавтай сайхан амьдарч байлаа. Гэтэл нэг өдөр гай дайрч аргал шаргал өнгөтэй аргат шар үнэг хүрч ирээд “Та надад таван өндөгнийнхөө нэгийг өгөөч” гэлээ. “Өгөхгүй” гэж хэлсэн чинь “Ай чамайг өгөхгүй бол алтан улиасыг чинь хуга мөргөнө, ариун худгийг чинь ховх сорно, арсгар далавчийг чинь тас татна, асгат даваагий чинь сэт дайрна, гэхээр нь айгаад өндгөө нэг нэгээр нь өгсөөр байтал адаг сүүлд нь ганцхан өндөгтэй хоцроод арга ухаанаа олохгүй уйлж сууна даа” гэлээ. Ухаант оготно түүний үгийг сонсоод “Одоо ирэхээр нь алтан улиасыг хуга мөргөх эвэр чинь хаана байна, ариун худгийг ховх сорох ходоод чинь хаана байна, арсгар далавчийг минь тас татах хумс чинь хаана байна, асгат даваагий минь сэт дайрах чадал чинь хаана байна? Гэж хэлээрэй гэж үг зааж өгөөд яваад өгчээ.
Маргааш өглөө нь үнэгийг ирэхэд алтан гургалдай нөгөө үгээ хэлсэнд аргат шар үнэгний уур нь хүрч ухаан санаа нь сарниж алтан улиасыг нь хуга мөргөх гээд духаа хагалах дөхөж, ариун худгийг нь ховх сорох гээд ходоодоо язлах шахаж, арсгар далавчийг нь тас татах гээд хумсаа булгалах дөхөж, асгат даваагий нь сэт дайрах гээд хөлөө хугалчих шахжээ. Энэ бүгдийг эс дийлээд эцэст нь аргат шар үнэг алтан гургалдайгаас “энэ үгийг чамд хэн зааж өгөв?” гэж асуужээ.
“Хэн ч зааж өгөөгүй” гэж алтан гургалдай хэнэг ч үгүй хариулжээ. “Түлэнхий бор огтоно л энэ үгийг чамд зааж өгсөн гэж би мэдэж байна. Түүнийг очиж иднэ” гээд аргат шар үнэг явжээ. Алтан гургалдай араас нь дагажээ. Үнэг оготны гадаа очоод түүнийг “Гараад ир” гэж дуудсанд “Хүлээж бай! Би галаа түлж байна” гээд оготно гарч ирсэнгүй. Дахиад дуудсанд “Байз, цайгаа чанаж байна” гэж хариулжээ. Тэгэхээр нь аргат шар үнэг “Оготны дуугарах нь ямар сайхан юм бэ? Олон амьтад ирээд сонсох гээд хүлээж байна. Бутан дээрээ гарч ирээд бувар бувар гэвэл бүх амьтад сонирхон бүгд ерөөл дэвшүүлнэ ээ, чамд” гэсэнд оготно энэ үгийг сонсоод бутан дээрээ гартал отож байсан аргат шар үнэг барьж аваад амандаа хийчихэв.
Алтан гургалдай түүнийг үзээд “Ангар ангар гэж идвэл амттайхан байдаг сан, өмөр өмөр гэж идэх чинь өмхий болдог юм” гэсэнд аргат шар үнэг ангар ангар гэх гээд амнаасаа оготноо гаргаад алдчихжээ. Аргат шар үнэг оготны хойноос хөөсөнд оготно мөсөн дээгүүр гарахдаа огиод бяцхан цус гаргажээ. “Үнэг гуай, үнэг гуай, долоогоорой” гэж алтан гургалдай хэлсэнд үнэг долоогоод орхитол хэл нь мөсөнд наалдчихжээ. Оготно гургалдай хоёр орон гэртээ очоод жаргаж хэлэхэд орь ганцаараа зовсон үнэг орилсоор хоцорчээ.
