Тааварчин гурав
Огноо 2014-02-13 at 11:26 Unknown
Урьд өнчин гурван хүүхэд байжээ. Ганц тугалтай үнээтэй юм байжээ. Үнээний гурван хөхийг гурван хүүхэд, нэг хөхийг тугал нь хөхөж амьдардаг байжээ. Нэгэн өдөр үнээ нь бэлчээрт гараад эргэж ирсэнгүй. Нэг өдөр хүлээж гэнэ. Ирсэнгүй. Хоёр өдөр хүлээж гэнэ. Ирсэнгүй. Гурван өдөр болоход тугал нь харангасан үхжээ.
Гурван хүүхэд үнээгээ эрж ноёныдоо очиж гэнэ. Ноён тэр гуравт үхрийн дал чанаж өгч гэнэ. Гурван хүүхэд хоол идэх болоход ах нь хэлжээ. ... Энэ чинь манай мах байна гэж хэлжээ.
Дундах нь: Үнээний дал байна гэжээ.
Бага нь: Манай мах болоод үнээний дал бол манай үнээний дал байна гэжээ. Ноён,
- Энэ далыг өөрийн үнээний дал гэж та нар яаж мэдэв гэхэд тэд,
- Тааварлаж мэдэв гэв. Ноён,
- Та нар юм таахдаа хэцүү юү? гэвэл тэд,
- Бид таахдаа л таадаг гэв. Ноён хэлрүүн,
- Та нар гадаа гарч байгтун гээд гурван шаазанд юм хийж хөмөрч тавиад,
- Одоо орж ир! гэжээ.
Тэднийг орж ирсэнд хаан асуусан нь,
- Дээд захын аяганд юу бий вэ? Ахмад хөвгүүн хэлэв,
- Бөв бөөрөнхий юм байна гэжээ. Дунд хүү,
- Шав шар юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Бөв бөөрөнхий болоод шав шар өнгөтэй бол богширгоны өндөг бизээ гэлээ. Хаан аваад үзсэн чинь богширгоны өндөг байжээ.
— За одоо дунд аяганд юу бий вэ? гэжээ. Ахмад хөвгүүн,
- Ув улаан юм байна гэжээ.Дунд хүү,
- Ав амттай юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Ув улаан болоод ав амттайхан юм бол чавга (алим) бизээ гэсэн чинь бас таачихжээ.
— Адгийн шаазанд ямар юм байна гэжээ. Ахмад хөвгүүн,
- Дүгрэг хэлбэртэй юм байна гэжээ. Дунд хөвгүүн,
- Дундаа дөрвөлжин нүхтэй юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Дүгрэг дүрстэй болоод дундаа дөрвөлжин нүхтэй бол гуулин зоос бизээ гэв. Гурван аяганы доторхийг гурвуулаа таачихжээ.
Ноён тэхэд нь гурван хөвгүүнийг хүндлэх гэж хонь алж гүү сааж гэр бариулж, найр хурим хийв. Хаан зарцдаа өгүүлрүүн. Тэд юу хэлэлцэж байна сонсоод ир гэжээ Зарц очоод чагнатал хөвгүүд хэлэлцрүүн,
- Айраг нь ч айраг юм. Хүний цустай айраг юм. Мах нь ч мах юм, нохойн мах байна. Ноён ч ноён юм, хятадын хүү байна гэжээ.
Түүнийг зарц нь сонсоод ноёндоо айлтгав. Ноён уурлаж хоньчиндоо очиж,
- Чи надад нохойн мах өгөв үү? гэжээ. Хоньчин,
- Үгүй үгүй, тэр хурга байхдаа өнчрөөд нохойн хөх хөхөж өссөн билээ гэв. Ноён адуучиндаа очоод,
- Чи надад айргийн оронд хүний цус өгөв үү гэжээ. Адуучин,
- Би морь уургалж байтал гар шувтарч цус гараад ус руу оров. Тэр уснаас гүүнүүд ууж байсан билээ гэжээ. Ноён гэртээ ирээд эхээсээ асуусан нь,
- Би ямар хүний үр вэ? гэжээ. Эх нь,
- Жинхэнэ эцэг чинь хятад хүн байсан гэсэнд ноён урам нь хугарч гурван хүүхдийн үнээг хулгайлж идсэнээ хүлээжээ. Тэгээд гурван хүүхдийн ахыг ноён болгож, хоёр дүүгий нь түшмэл болгож, өөрөө сул хүн болоод амар сайхан жаргажээ.
Гурван хүүхэд үнээгээ эрж ноёныдоо очиж гэнэ. Ноён тэр гуравт үхрийн дал чанаж өгч гэнэ. Гурван хүүхэд хоол идэх болоход ах нь хэлжээ. ... Энэ чинь манай мах байна гэж хэлжээ.
Дундах нь: Үнээний дал байна гэжээ.
Бага нь: Манай мах болоод үнээний дал бол манай үнээний дал байна гэжээ. Ноён,
- Энэ далыг өөрийн үнээний дал гэж та нар яаж мэдэв гэхэд тэд,
- Тааварлаж мэдэв гэв. Ноён,
- Та нар юм таахдаа хэцүү юү? гэвэл тэд,
- Бид таахдаа л таадаг гэв. Ноён хэлрүүн,
- Та нар гадаа гарч байгтун гээд гурван шаазанд юм хийж хөмөрч тавиад,
- Одоо орж ир! гэжээ.
Тэднийг орж ирсэнд хаан асуусан нь,
- Дээд захын аяганд юу бий вэ? Ахмад хөвгүүн хэлэв,
- Бөв бөөрөнхий юм байна гэжээ. Дунд хүү,
- Шав шар юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Бөв бөөрөнхий болоод шав шар өнгөтэй бол богширгоны өндөг бизээ гэлээ. Хаан аваад үзсэн чинь богширгоны өндөг байжээ.
— За одоо дунд аяганд юу бий вэ? гэжээ. Ахмад хөвгүүн,
- Ув улаан юм байна гэжээ.Дунд хүү,
- Ав амттай юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Ув улаан болоод ав амттайхан юм бол чавга (алим) бизээ гэсэн чинь бас таачихжээ.
— Адгийн шаазанд ямар юм байна гэжээ. Ахмад хөвгүүн,
- Дүгрэг хэлбэртэй юм байна гэжээ. Дунд хөвгүүн,
- Дундаа дөрвөлжин нүхтэй юм байна гэжээ. Бага хөвгүүн,
- Дүгрэг дүрстэй болоод дундаа дөрвөлжин нүхтэй бол гуулин зоос бизээ гэв. Гурван аяганы доторхийг гурвуулаа таачихжээ.
Ноён тэхэд нь гурван хөвгүүнийг хүндлэх гэж хонь алж гүү сааж гэр бариулж, найр хурим хийв. Хаан зарцдаа өгүүлрүүн. Тэд юу хэлэлцэж байна сонсоод ир гэжээ Зарц очоод чагнатал хөвгүүд хэлэлцрүүн,
- Айраг нь ч айраг юм. Хүний цустай айраг юм. Мах нь ч мах юм, нохойн мах байна. Ноён ч ноён юм, хятадын хүү байна гэжээ.
Түүнийг зарц нь сонсоод ноёндоо айлтгав. Ноён уурлаж хоньчиндоо очиж,
- Чи надад нохойн мах өгөв үү? гэжээ. Хоньчин,
- Үгүй үгүй, тэр хурга байхдаа өнчрөөд нохойн хөх хөхөж өссөн билээ гэв. Ноён адуучиндаа очоод,
- Чи надад айргийн оронд хүний цус өгөв үү гэжээ. Адуучин,
- Би морь уургалж байтал гар шувтарч цус гараад ус руу оров. Тэр уснаас гүүнүүд ууж байсан билээ гэжээ. Ноён гэртээ ирээд эхээсээ асуусан нь,
- Би ямар хүний үр вэ? гэжээ. Эх нь,
- Жинхэнэ эцэг чинь хятад хүн байсан гэсэнд ноён урам нь хугарч гурван хүүхдийн үнээг хулгайлж идсэнээ хүлээжээ. Тэгээд гурван хүүхдийн ахыг ноён болгож, хоёр дүүгий нь түшмэл болгож, өөрөө сул хүн болоод амар сайхан жаргажээ.