Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Эрт урьдын цагт нэгэн хаан байжээ. Тэр хаан шинэ, сайхан хувцсанд их дуртай тул хамаг мөнгөө хувцсанд өгч сүйтгэдэг бөгөөд шинэ, сайхан хувцасны төлөө л бол улс орныхоо санхүүг ч, хүн ардыг ч үл бодно. Тэр хаан бас театрт ч очдоггүй, ан ав ч сонирхдоггүй байжээ. Хаант улсынхаа хүн ардыг, ноёд түшмэдийг шинэ хувцсаа үзүүлэхэд л хэрэгтэй эд төдий бодно.
Тэр хаан өдөр бүр, цаг тутамд сольж өмсдөг олон хувцастай аж. Бусад хаад вангуудыг хаана байгааг асуух юм бол их чуулганы танхимд бий гэдэг үг ихээхэн сонсогддог бол харин энэ хааныг хаана байгааг асуух юм бол хувцасны өрөөнд саатан морилж байгаа гэсэн үгийг л их сонсох биз ээ. ...
Хааны нийслэлд олон түмэн цөм жаргалтай суух бөгөөд хаант улсад нь гадаадын хүмүүс ч олноор ирнэ. Нэг өдөр хувцсанд дуртай хааны эзэнт улсад гадны хоёр луйварчин ирээд ийм цуу үгийг тараажээ,
- Бид бол тансаг эд торго нэхдэг улс. Бидний нэхсэн торгонд хорвоод хосгүй нэг шид бий. Тэр нь юу вэ гэвэл, энэхүү торгоор хийсэн хувцсыг ухаан муутай тэнэг мулгуу, албан тушаалдаа тэнцэхгүй хүмүүс хардаггүй юм. Энэ цуу яриаг сонссон хаан " Ямар сонин эрдэмтэй эд гээч тэр вэ. Ийм эдээр хувцас хийлгэвэл тэнэг хүнийг амархан ялгаж, албан тушаалдаа тэнцэхгүй түшмэлүүдийг мэдэж болох нь ээ. Тэр шидтэй эдээр нэг хувцас нэхүүлж авъя" гэж шийджээ.

Ингээд нөгөө хоёр луйварчныг дуудуулж хаант улсынхаа сангаас өч төчнөөн мөнгө төлсөнд тэрхүү хоёр бачит луйварчин торго нэхэх суурийг өмнөө байрлуулан тавьж их л хичээнгүйлэн нэхэж байгаа дүр эсгэн хөдөлж тонголзох болов. Бас байн байн тэргүүн зэргийн торго мяндас авахад хэрэгтэй болов хэмээн хаант улсын сангаас нэмж мөнгө аван тулмандаа хийх бөгөөд энэ байдлаараа тэд харанхуй шөнө болтол "ажиллав". Хаан боджээ. "Энэ хоёрын нэхэж байгаа ажил аль хэрдээ явж байгаа бол. Харагдахгүй юм, асуудаг юм билүү?" Гэвч тэнэг мулгуу хүнд тэр сайхан эд нь харагддаггүй юм гэснийг дуулсан болохоор дотроо бас баахан эмээж байв.
Тэгээд юутай ч гэсэн ажлын явцыг шалгах хүсэл нь дийлж тэрээр хоёр луйварчин руу байцаан шалгах түшмэл илгээхээр болжээ. Хаант улсын иргэд бүгд тэрхүү гайхамшигт хувцасны тухай сонсож дуулсан тул хүн бүр хэн нь тэнэг болохыг үзэх гэж их л яарцгаана.
Хаан боджээ. Шадар сайд өвгөнөө л тэр хоёр оёдолчин руу явуулъя. Тэр бол албан тушаалдаа тэнцэхээр, цэцэн шударгуу хүн тул энэ ажилд яг зохино гэж үзэв.

Ингээд шадар сайд өвгөн нь тэрхүү хоёр луйварчны хувцсаа нэхэж буй байдлыг шалгахаар очоод, нүдэнд харагдах юм алга байгааг харав. Хоёр луйварчин ч өвгөн сайдыг ойртож ирээд үзэж шалга гэв. Хоёр луйварчин хоосон газар руу зааж хувцас нэхэж буй торгоны өнгө хээ, чанар сайн байгаа биз, хэмээн асуусанд хөөрхий өвгөн сайдад хэлэх үг олдсонгүй. Хичнээн нүдээ бүлтийлгэн харавч нүдэнд нь торох зүйл үзэгдсэнгүй. Дэмий л дотроо ингэж бодов "Ай би тэнэг буюу. Түүнээс биш харагдах л ёстой баймаар. Үүнийг бусдад мэдэгдэж л хэрхэвч болохгүй. Тэгвэл би албан тушаалаа алдана. Тиймээс энэ эдийг үзсэнгүй, харсангүй л гэж хэлж хэрхэвч болохгүй."
Харин энэ үед хоёр бачтаны нэг нь,
- Та яагаад дуугүй байна вэ? хэмээн асуусанд өвгөн сайд нүдэндээ шилээ зүүгээд ингэж өгүүлэв,
- Аяа, энэ их сайхан торго байна. Өнгө хээ нь ч тун сайхан зохиж. Та хоёрын нэхсэн эд миний санаанд их нийцэж байна. Энэ тухай би хаанд өөрийн биеэр уламжлан айлтгах болно гэжээ. Хоёр нэхэгч өвгөн сайдад талархаад хорвоод хосгүй хувцасныхаа өнгөний зохицлын талаар дахин тайлбарлав. Өвгөн сайд буцаж очоод хаандаа энэ тухай айлтгав.

Өвгөн сайдыг буцсаны дараа хоёр луйварчин хөлс мөнгийг улам ихээр шаардан нэхэх нь нэмэгдэж авсан бүгдээ тулмандаа хийж байв. Хаан бас дахин өөр нэг түшмэлийг явуулж хоёр оёдолчны ажлыг шалгуулсанд тэр түшмэлийн нүд ч гэсэн өмнөх сайдын адил болж хувцас нэхэж буй гэх сууриас өөр юуг ч олж харж чадсангүй. Хоёр луйварчин ч өөрсдийн нэхэж буй хувцасны өнгө хээ, материалын сайныг магтаж сайхан эд байгаа биз хэмээн асуусанд тэрхүү түшмэл, "Би ямар тэнэг амьтан биш дээ. Юу ч олж харахгүй байна гэх юм бол энэ сайхан албан тушаалаа алдаж таарна" гэж боджээ. Ингэж бодоод тэрээр хоёр луйварчны үгийг дагав. Тэгээд хаанд буцаж очоод үнэхээр тансаг сайхан эд байна гэж айлтгажээ.

Хотын ард олон бүгд энэхүү тансаг сайхан эдээр хийсэн хааны шинэ хувцасны тухай ярилцана. Эцэст нь хаан өөрийн биеэр тэрхүү эдийг үзэхээр болж өмнө очиж ажил шалгасан хоёр түшмэлийн хамт бачит хоёр луйварчин дээр хүрч очлоо. Тэр хоёр ч хааныг үзээд хийж буй ажлаа улам илүү хийж, хамаг ур чадлаа гаргаж байгаа мэт дүрийг үзүүлэв. Хоёр шадар түшмэл ч урагш гарч хоосон суурийн зүг заан тэрхүү гайхамшигт эдийн өнгө гэгээ, зохицлыг анхааран үзнэ үү хэмээн хаанаа урив. Тэгээд хаанаасаа ингэж асуув,
- Үнэхээр гайхамшигтай байгаа биз? Үүнд хаан гайхаж "Энэ ямар жигтэй хэрэг вэ? Миний нүдэнд юу ч харагдахгүй юм. Энэ юуны ёр вэ? Би тэнэг мулгуу юм болов уу? Эсвэл хаан суудалдаа тэнцэхгүй байна уу? Энэ ямар хэцүү хэрэг вэ?" хэмээн бодов. Тэгээд өндөр дуугаар ингэж өгүүлэв,
- Аяа, үнэхээр сайхан эд байна. Миний санаанд яв цав нийцэж байна, хэмээн толгой дохиход олон дагагсад нь юу ч харагдахгүй байхад яаж байгаа юм бол хэмээн гайхацгаав. Дэмий л хааны үгийг даган би л хоцорчих вий гэсэн шиг "Үнэхээр сайхан эд юм, гайхалтай сайхан" гэж шагшран магтацгааж, баярлалдан хөөрөлдөцгөөв.

Дараагийн удаагийн их ёслолоор залрахдаа энэхүү шинэ хувцсаа өмсөх болно, хэмээн хаан айлдаад энэхүү гайхамшигтай хувцсыг хийж өгсөн хоёрыг одон тэмдгээр шагнаж "Хааны шадар нэхмэлч" цолыг олгов. Их ёслолын урьд өдөр тэр хоёр луйварчин нэхсэн эдээ гарган авч буй дүрийг үзүүлсний дараа том хайч барин хоосон загвар хайчилж, утасгүй зүүгээр их л нямбайлан оёж шидэж байгаа дүр гаргав. Эцэст нь нэг юм хааны шинэ хувцас бэлэн болсныг зарлав.

Сайд түшмэл бараа бологчдоо цөмийг дагуулсаар хаантан өөрийн биеэр залран ирэв. Хоёр луйварчин ч тостой гараар баримгүй шинэ хувцсыг барьж буй дүр үзүүлэн гараа өргөн ийн өгүүлэв:
- Харагтун. Энэ бол өмд, энэ бол цамц болой. Харин энэ бол нөмрөг. Энэ бол бусад дотоод хувцас. Бүгд аалзны шүлс мэт хөнгөн тул өмссөн хүнд огт мэдрэгдэхгүй. Хааныг дагалдан яваа олон түшмэл дэмий л шинэ хувцсыг шагшран магтаж хоосон газар руу цоо ширтэн зогсоцгооно. Хоёр луйварчин ч хаанд хандаж,
- Хаантан, та одоо хуучин хувцсаа халах ажаамуу. Бид танд шинэ хувцсыг чинь өмсгөе, гэсэнд хаан ч хуучин хувцсаа тайлав. Хоёр бачтан хаанд шинэ хувцсыг нь өмсгөж байгаа дүр эсгэн хэсэг сүржигнэв. Ингээд шинэ хувцсаа өмсөж дуусаад хаан толины өмнө очиж нааш цааш эргэлдэн шинэ хувцсаа шинжив. Олон бүгдээр хааны шинэ хувцсыг магтан шагширч гайхан биширснээ дор дороо өгүүлэв.
- Аяа энэ хувцасны өнгө гэрэл юутай сайхан бэ? Манай хаанд мөн сайхан зохиж байна шүү. Үнэхээр эрхэмсэг тансаг хувцас мөн дөө гэлцэв. Энэ үед хааныг хаант улсынхаа ард олонд гарч ёслох цаг болсныг дуулгав. Хаан ч "За би бэлэн боллоо" гээд шинэ хувцсаа дахин нэг засаж толины өмнө очин ганц хоёр эргэлдэв. Дараа нь ард олон руугаа гарахаар хааныг алхахад шинэ хувцасных нь нөмрөгийг барих хүмүүс ч даган ухасхийв. Учир нь тэрхүү гайхамшигт шинэ хувцсыг нь олж харахгүй тэнэг амьтан болж харагдахаас тэд айж байсан тул дэмий л гараа өргөн нөмрөг барьж яваа мэт дүрийг эсгэж байв.

Хааныг төрийн их ёслолдоо ихэмсэг байдлаар залран явахад хурсан олон бүгдээр хааны шинэ хувцсыг шагшин магтана.
- Ай, тэнгэр минь, манай хааны хувцас үнэхээр өгүүлшгүй сайхан ажээ. Хааны биед их зохистой сайхан таарч. Манай хаанд зохихгүй хувцас гэж ямар байх биш дээ гэлцэн байв. Тэнэг мангуу амьтан болж харагдах, албан тушаалдаа тэнцэхгүй амьтан гэж хэлэгдэхээс бүгд эмээх тул хааны шинэ хувцсыг харахгүй байгаа хэдий ч бие биенээсээ өрсөн магтаалын үгийг харамгүй урсгана. Хааны олон хувцаснуудаас үүн шиг олныг гайхуулан бишрүүлж үгийг нь барсан хувцас өмнө нь нэг ч байгаагүй билээ.
Ингэж байтал харин нэг бяцхан жаал,
- Манай хаан шалдан байна! гэж хашгирсанд цугларсан олон тэр жаалын үгийг сонсоод,
- Эзэн хаан нүцгэн явж байна, энэ жаал хааныг шалдан явж байна, гэж хэллээ хэмээн өвөр зуураа шивнэлдэн шуугилдав. Хаан энэ үгийг "үнэн үг" хэмээн ойлгож ихэд ичсэн боловч арга буюу нэгэнт гарснаас хойш хувцастай хүн шиг л явж байгаад дуусахаас өөр мэхгүй үлджээ. Ингэж бодоод харин ч улам ихэмсэг байдал гарган алхахад хааны нөмрөгийн хормойг баригч нар ч царайгаа төв болгон гараа намбатай нь аргагүй хий өргөж дээгүүр харан алхлав аа.