Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Эрт урьд цагт их баян мөртлөө, маш харамч нэг хүн байжээ. Тэр нэгэн өдөр 100 янчаантай мөнгөнийхөө түрийвчийг гээчихжээ. Гэтэл түүнийг нь хоёр ядуу хүн зам дээрээс олоод хошуу нутгийнхаа хууль цаазын түшмэлд тушаан өгчээ. Өнөө баян хүн мөнгөө хаяснаа мэдмэгц түүндээ ихэд харамсан, хоол ундаа ч идэж уулгүй, даруй явж хууль цаазын тшүмэлд мэдүүлэхээр ортол,... түрийвч нь түүний дэргэд байхыг үзээд баярласандаа аргагүй шүүрэн авчээ. Тэгтэл түшмэл,
- Та юунд энэ түрийвчийг дур мэдэн авав? гэсэнд нөгөө баян,
– Би энэ түрийвчийг гээгдүүлсэн билээ. Харин түшмэл таны хажууд байхаар нь авсан юм, гэжээ.
– Үнэхээр таны түрийвч мөн юм бол олсон хүнд нь шан харамийг нь өгөх хэрэгтэй. Гэхдээ үүнийг чухам хэдэн янчаантай хаясан юм бэ? гэж түшмэлийг лавлан асуухад, баяны царай гэнэт барсхийн хувирч “Энэ чинь миний янчаанаас бас хороох нь байна шүү” гэсэн харамсах сэтгэл эгшин зуур төрж,
- Би түрийвчээ 200 янчаантай гээгдүүлсэн юм. Харин 100 нь энд байна. Бусдыг нь олсон хүн авсан юм байлгүй дээ. Түүний нь шагнал болгоё, гэжээ. Хууль цаазын түшмэл,
- Түрийвчтэй мөнгө олсон хүнд 100 янчаанаар шагнана гэж байгаа юм шив дээ? гэж нотлон асуувал, харамч баян сандран,
- Манайхан хэдэн үедээ хэзээний буян хишигтэй явсан улс. Арван цагаан буяны минь хадгалж явсан энэ түрийвчийг олсон хүнд 100 янчаанаа өгөлгүй яахав дээ гэж ажиггүйхэн өгүүлжээ. Гэтэл түшмэл,
- Энэ түрийвч таных биш байх нээ. Яагаад гэвэл үүнд 200 янчаан байгаагүй, харин 100 янчаан байсан юм. Үүнийг бас нэг хүн ч олоогүй хоёр хүн олсон зэрэг гэрч баримт бий. Иймд түрийвчтэй мөнгийг танд өгөх үндэсгүй юм байна. Харин та түрийвчээ шамдан эрвэл, олох ч юуны магад гэжээ. Үүнийг сонссон харамч баян учиргүй сандарч,
- Эрхэм түшмэлд үнэнийг өчихөд, энэ түрийвчтэй мөнгө минийх лавтай мөн билээ. Харин олсон хүнд нь мөнгө өгөхгүй гэж ов мэх хэрэглэх гэснээс ийнхүү ташаа болов хэмээн үнэн байдлаа учирлан хэлж өршөөл уучлалт гуйжээ. Тэгэхээр нь түшмэл,
- За тэгвэл та амласан ёсоор түрийвч олсон энэ хүмүүст 100 янчааныг шагнал болгон олгох нь зүйтэй бус уу гэсэнд баян хэлсэндээ хүрэхээс аргагүй болж хоосон түрийвчээ өвөрлөн харьжээ. Үүнээс хойш тэр түшмэлийг төрийн мэргэн шүүгч хэмээн нэрлэсэн ажээ.