Алтан гадас, долоон бурхан хоёр
Огноо 2013-10-21 at 17:00 Unknown
Эрт дээр цагт нэг хаан гүнжээ 25 нас хүртэл гадаа гаргахгүй ордон дотроо байлгаж байжээ. Тэр гүнж 25 нас хүрээд ааваасаа би нэг удаа цэцэрлэгт гаръя гэж гуйж гэнэ. Хаан зөвшөөрч гүнж цэцэрлэгт гарч явтал, хангарьд шувуу шүүрээд явчихаж. Хаан хотол хошуу даяарх мэргэн шар зурхайчдаа цуглуулж гүнжийг олж... ирэх овтой мэхтэй хүн хаана байна хэлж аль гэж айлдаж гэнэ. Зурхайч нар таны гүнжийг олж ирж чадах хүн албат нарын чинь дотор найман хүүхэдтэй нэгэн өвгөн байна. Тэр тус болох юм байна гэж мэргэлцгээжээ. Тэгээд тэр найман хүүхэдтэй өвгөнийг эрж олуулаад дуудуулсан байна. Тэр өвгөн найман хүүгээ дагуулаад хаанд бараалхан ирж, хааны зарлигийг сонсож аваад,
- За миний хүүхдүүд хааны гүнж алга болсон гэнэ. Түүнийг олж ирж чадах уу? гэсэнд,
- Чадна гэцгээж байна гэнэ. Өвгөн, хаанд миний хүүхдүүд гүнжийг олж ирж чадах юм байна гэсэнд хаан гүнжийг танай найман хүүхэд олж ирвэл хамгийн ахмадаар нь хаан болгож хаан ширээнд суулгаж бусад долоог нь түшмэл болгоно гэж зарлиг буулгаж гэнэ. Тэгээд хаан өвгөний найман хүүгийн эрдэм увдисыг асуусанд,
ЕЕЕМэргэн харвадаг
___Хурдан гүйдэг
___Холыг хардаг
___Үгүй юмны үнэр шиншлээд мэддэг
___Салхи сордог
___Нуур далай балгадаг
___Нар сар тогтоодог
___Отгон дүү нь огт бараагүй юмыг шүүрч авдаг ийм ийм эрдэмтэй гэжээ. За тэгээд хаан гүнжийг ол гэж зарлиг болгосонд тэр хүүхдүүд гүнжийн зугаалж явсан цэцэрлэгт очоод эхлээд үнэрч хүүхэд үнэрлэж үзээд, хангарьд шувуу аваад явж гэж хэлж, холыг хардаг нь харж тэнд явж байна гэж хэлж өгч, харвадаг нь харваж, унахаас өмнө сордог нь сорж авч байхад нар орой болоход нарыг тогтоож саатуулж байж шүүрдэг нь шүүрч, ингээд хааны гүнжийг авч хаанд аваачиж өгчээ. Хаан их баярлаж, найр хурим хийгээд ахмад хүүг хаан ширээнд суулгана гэхэд тэр хүү ааваасаа асууж ирнэ гээд явжээ. Аавдаа очоод,
- Би хаан болохгүй. Аав та алтан сумаа бидний хэнд өгөх вэ гэсэнд,
- Хэнд ч өгч чадахгүй, харин би тэнгэр өөд харвана. Уралдаж очоод алт түрүүлж хүрсэн нь ав гээд харважээ. Тэгтэл отгон дүү нь тэнгэрт гарч алтан сумыг гүйцэж аваад тэндээ алтан гадас од болжээ. Долоон ах нь хойноос нь явж огторгуйн долоон бурхан од болсон гэнэ. Долоон бурхан алтан гадсыг тойрч байдаг нь ах дүү долоон хүүхэд дүүгээ эргэж байгаа учиртай гэнэ.
- За миний хүүхдүүд хааны гүнж алга болсон гэнэ. Түүнийг олж ирж чадах уу? гэсэнд,
- Чадна гэцгээж байна гэнэ. Өвгөн, хаанд миний хүүхдүүд гүнжийг олж ирж чадах юм байна гэсэнд хаан гүнжийг танай найман хүүхэд олж ирвэл хамгийн ахмадаар нь хаан болгож хаан ширээнд суулгаж бусад долоог нь түшмэл болгоно гэж зарлиг буулгаж гэнэ. Тэгээд хаан өвгөний найман хүүгийн эрдэм увдисыг асуусанд,
ЕЕЕМэргэн харвадаг
___Хурдан гүйдэг
___Холыг хардаг
___Үгүй юмны үнэр шиншлээд мэддэг
___Салхи сордог
___Нуур далай балгадаг
___Нар сар тогтоодог
___Отгон дүү нь огт бараагүй юмыг шүүрч авдаг ийм ийм эрдэмтэй гэжээ. За тэгээд хаан гүнжийг ол гэж зарлиг болгосонд тэр хүүхдүүд гүнжийн зугаалж явсан цэцэрлэгт очоод эхлээд үнэрч хүүхэд үнэрлэж үзээд, хангарьд шувуу аваад явж гэж хэлж, холыг хардаг нь харж тэнд явж байна гэж хэлж өгч, харвадаг нь харваж, унахаас өмнө сордог нь сорж авч байхад нар орой болоход нарыг тогтоож саатуулж байж шүүрдэг нь шүүрч, ингээд хааны гүнжийг авч хаанд аваачиж өгчээ. Хаан их баярлаж, найр хурим хийгээд ахмад хүүг хаан ширээнд суулгана гэхэд тэр хүү ааваасаа асууж ирнэ гээд явжээ. Аавдаа очоод,
- Би хаан болохгүй. Аав та алтан сумаа бидний хэнд өгөх вэ гэсэнд,
- Хэнд ч өгч чадахгүй, харин би тэнгэр өөд харвана. Уралдаж очоод алт түрүүлж хүрсэн нь ав гээд харважээ. Тэгтэл отгон дүү нь тэнгэрт гарч алтан сумыг гүйцэж аваад тэндээ алтан гадас од болжээ. Долоон ах нь хойноос нь явж огторгуйн долоон бурхан од болсон гэнэ. Долоон бурхан алтан гадсыг тойрч байдаг нь ах дүү долоон хүүхэд дүүгээ эргэж байгаа учиртай гэнэ.