Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Эрт урьд цагт ноёны банди, баяны банди хоёр ном эрдэм сурах гэж Баруун Зуу, Утайд явж гэнэ. Баруун газар очоод ном үзэж дээ, хоёулаа. Гурван жил сууж. “За, одоо явья!” гэж ноёны банди баяны бандидаа хэлж. Гурав хоногийн газар очоод үдлэж сууж. Тэгтэл ноёны банди,
- За, чи ном эрдэм аль зэрэг үзэв? гэж. нөгөөх нь,
- Барагтай даа л гэж байж. Ингээд хоёулаа зурхай зурж суужээ.
- Энэ гол хэдий хүртэл үерлэх вэ? гэж баяны банди асууж. Ноёны банди,
- Луу цагт, үдээс хойш гол татарна гэж. Харин ноёны ... банди,
- Нар ханын толгойд байхад, нохой цагт гол татарна гэж. “Нохой цагт мэдэж” гэлцэв. Үнэхээр нохой цагт гол татарч ноёны банди таажээ. Тэгэхлээр баяны банди төмөр үзгээр чих рүү нь хатгаад ноёны бандийг аллаа. Үхэхдээ “Аваршиг” гэж хэлээрэй! гэж.
За тэгээд ноён баяны хүү харьж ирж гэж дуулаад очиж “Аваршиг” гэж хэлээд үхсэнийг дуулжээ. Ингээд долоон банди, хорин нэгэн даяанчдаа,
- Та нар “Аваршиг” гэж юу гэсэн үг болохыг мэд. Түүнийг эс мэдвэл, би та нараар махан овоо цусан далай хийнэ! гэж хэлж. Өнөөдүүл чинь мэргэлээд мэргэлээд мэдсэнгүй гэнэ. Харин нэг ядуу хүү байшингийн цонхоор гараад явж нэг хадны ёроолд сууж байж. Нэг хэрээ өмнөөс нь хүрээд ирж. Бас нэг хэрээ зүүн хойноос хүрээд л ирж, хоёулаа болж. Тэр хоёр нь эр эм хоёр юмсанж. Эр нь,
- Чи юу олж идэж явав? гэхэд эм нь хэлж,
- Нэг хүн хонь гаргаж байхаар нь баас шээсийг нь идэж авлаа. Чи юу идэж, үзэж харав?
- Идсэн ч юмгүй, үзсэн ч юмгүй. Харин нэг сайхан юм дууллаа.
- Тэр чинь юу вэ? гэж эм нь асууж.
- Хэлэхгүй гэж. Эм нь,
- Чи надад тоож үг хэлэхээ байж. Би одоо боож үхдэг! гэж орилж чарлаж. Тэгэхлээр нь эр нь,
- Хадат газар хатуу үг битгий хэл,
- Модот газар муу үг битгий хэл! гэдэг биш үү. Би чамд одоо хэлэхгүй ээ гэж. Эмийг,
- Дор хүн алга байна шүү дээ гэхэд
- Тэгвэл би хэлье! Урьд нэг ноёны банди, баяны банди хоёр баруун зүгт ном үзээд буцаж явахдаа “Аваршиг” гэж хэлж. Энэ нь “ариун сайхан нөхөр минь чих рүү маань төмөр үзэг шааж аллаа” гэж. "Хэлэхгүй учиртай юм байна" гэж тэр хэрээ хэлж. Хүү тэр үгийг дуулаад гүйгээд гэртээ харьж. Гэртээ хүрч ирэхэд ноён долоон банди, 21 даяанчийнхаа толгойг авах гээд балт сэлэм ирлүүлж байв гэнэ. Хүү хаанд,
- "Аваршиг" гэж “Ариун сайхан нөхөр минь төмөр үзэг чих рүү шааж аллаа” гэсэн үг байна гэж тайлж хэлжээ. Ингээд ноён баянд хүрч ирээд,
- Танай банди манай бандийг ингэж алжээ гээд баяны хүүг хүнгүй цөл усгүй шил газар цөлж алжээ. Тэрнээс хойш
___Санаа муут явах хатна
___Сарьсан багваахай наранд хатна гэдэг үг гарсан гэдэг.