Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Урьд цагт Алшад туйлын ядуу ах, дүү хоёр байжээ. Тэд өдөртөө зээр гөрөөс агнан, гоёо малтаж амьдардаг байв. Нэг өдөр, ах дүү хээрээс даалинтай олон ембүү олжээ. Энэ нь тэр хоёрын энэ насандаа үзээгүй тийм их мөнгө тул яахаа мэдэхгүй сандарч, чи ав би ав хэмээн хэсэг түлхэлцэж байгаад “Эр хүн, хүний юмыг зүгээр авдаггүй юм. Хүний буян хүнд халддаггүй юм” гээд өнөө даалинтай ембүүгээ буцаагаад нүхэнд нь булчихаад явж гэнэ. ...
Ах дүү хоёрыг явсны дараа тэр бүүргээр бас нэг шунахай наймаачин явжээ. Тэр наймаачин явж байгаад яг ах дүү хоёрын мөнгө булсан газарт ирэхэд илжигний туурай нүхэнд бүдэрч унаад наймаачныг унагачихаж. Илжигнээсээ өнхөрч унасан наймаачны уур нь хүрч, босч ирээд илжгээ шавхуурдчихаад цааш явах гэснээ “Сая яагаад илжиг зүгээр явж байгаад бүдэрч унасан юм бол?” гэж бодоод илжиг бүдэрсэн газарт очоод хартал саяхан булаад орхисон нүх байхаар нь малтаад үзсэн чинь дотроос нь даалинтай цагаан ембүү гарч ирж гэнэ. Наймаачин мөнгийг үзээд хагартлаа баярлаж цагаан мөнгийг илжгэндээ цөмийг нь ачиж аваад гэрийн зүг одов гэнэ.
Харьж явах замдаа нэгэн айлд хонохоор болоход тэр айлд бас нэг муу санаатай дээрэм хийдэг хүн ирж хоножээ. Дээрэмчин шөнө дунд наймаачны мөнгийг хулгайлаад зугтаж нар гарах үед Хатан голын эрэгт хүрч, мөнгийг өмдөндөө хийж хүзүүндээ тохоод гол гаталж явжээ. Гэмт хүн гэлбэлзэнэ гэгчээр дээрэмчин баригдах вий хэмээн айхын хажуугаар хүзүүн дэх мөнгө нь ч хүндэрч байв. Гэтэл гэнэт хуй салхи дайрч сал нь холбилзон дайвалзахад дээрэмчин тэнцвэрээ алдаж голын усанд унаж, хүзүүн дэх мөнгө нь түүнийг усны ёроолд живүүлж үхүүлэв гэнэ.
Тэр жилийн намар Алшагийн айлууд их аян хийж нэг айл, ах дүү хоёрыг хөлсөлж, хоёр тэмээ өгөөд хужир давс ачуулжээ. Ах дүү хоёр тэмээгээ хөтлөөд аян жин хийж Хатан голын хөвөөгөөр явж байтал нохой нь голын хөвөөн дэх мөс рүү хуцаад байж гэнэ. Хоёр залуу “Нохой яагаад хуцаад байгаа юм бол” гэж бодоод очиж үзсэн чинь мөсний доороос даавууны өөдөс цухуйж байв. Татаад гаргатал дотор нь дүүрэн мөнгө хийгээд шуумгийг нь боочихсон өмд байв. Ах дүү хоёр мөнгийг задалж үзээд урьд өөрсдийн олоод газарт булж орхисон мөнгө болохыг таниад яах учраа олохгүй хэсэг ярилцаж байгаад төлөг буулгаж үзжээ. Төлгөнд нь: “Энэ мөнгө бол ах дүү хоёрт тэнгэрээс өгсөн хишиг мөн тул авах ёстой гэж буужээ”. Тэгэхээр нь авахгүй бол яах вэ? гэж төлөг тавьж үзсэнд “Хэрвээ авахгүй бол тэнгэр гомдоно. Хоёрт лус гомдоно. Гуравт нохой гомдоно” гэж буужээ. Тэгээд ах дүү хоёр тэнгэрийн хишиг хэмээн тэнцүү хувааж авахад нэг ембүү сондгойрч үлдэв. Монгол хүн юмыг хоосруулж дуусгах цээртэй, тэнгэр газрын хишиг тул өнөө үлдсэн ганц цагаан ембүүгээрээ тэнгэр газрыг тахижээ. Түүнээс хойш ах дүү хоёр дутах юмгүй сайхан амьдарчээ.