Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Эрт балар цагт бурхан багш хүнийг бүтээхдээ цэцгээс гаргадаг байж гэнэ. Тэгээд түүний өсч бойжиж, идэх уух болон амьдралын бүх хэрэгцээ нь цэцгээс бүрддэг байжээ. Тийм учраас тэр үеийн хүн үхэхгүй мөнх, үгүйрэхгүй баян, өнө үүрд жаргалтай амьдардаг бөгөөд гэгээ гэрлээ ч биеэсээ гаргадаг байв. Хойно нь хүн буянаа даахгүйдээ хорон санаа нь ихдэж зарим нь хүн алж зарим нь хулгай хйиж элдэв бусын муу ажлыг хийсээр байгаад өөрийн бие дэх гэгээ гэрлээ барж харанхуй балар ертөнцөд орсон гэнэ.
Тэр үед орчлон ертөнцөд нар, сар гэдэг юм байсангүй. ... Хүн төрөлхтөн гэгээ гэрлээ алга болгосноос зарим нь ус мөрөнд унаж, зарим нь уул хад руу нисч үхээд амьдрах аргагүй болж гэнэ. Ингээд эцэс сүүлдээ хүн төрөлхтөн нэгэн элч томилж бурхан багшаас аврал гуйлгахаар явуулжээ.
Элч бурхан багшид учраа хэлж, яаж гэгээ гэрэл гаргах тухай асуусанд, бурхан багш,
- Хүн гэдэг амьтан бол цэцэгнээс төрсөн цэвэр ариун амьтан байлаа. Өөрсдийн буруу үйлээс болж, үнээ барж, өнгөө гээжээ. Үүнээс хойш цэцэг шиг цэвэрхэн, гэрэл шиг гэгээтэй амьдарч чадахгүй гэж хэлжээ. Элч үүнийг сонсоод,
- Тэгээд одоо яах билээ? Ингээд харанхуй орчлонд амьдарч болохгүй биз ээ? Гэхэд бурхан багш юм дуугарсангүй. Элч,
- Хүмүүс бид тун буруу зүйл хийжээ. Буруугаа хүлээе. Та заавал нэг гэгээ гэрэл гаргах арга хайрла, үгүй бол хүн бүр үхэж барагдах нь хэмээн бүхий л аргаар гуйж эхэллээ. Бурхан багш аргагүйдэж,
- За яахав. Та нар буруугаа мэдсэн бол болжээ. Би нэг арга гаргая гэж хэлээд, өнөө элчид нэг эрдэнийн бүлүүр өгч,
- За, чи энэ бүлүүрийг аваад яв. Гадаад далайн хөвөөнд хүрээд, далайг хоёр бүлчихээд ир, илүү бүлж огт болохгүй шүү гэж захижээ. Өнөө элч тэр бүлүүрийг аваад гадаад далайн хөвөөнд хүрээд нэг бүлсэнд сайхан гэгээтэй сар гарч ирж гэнэ. Бас нэг бүлсэнд улам сайхан гэгээтэй нар гарч ирж гэнэ. Хүний элч түүнийг үзээд улам баярлаж “Хүүе, энэ чинь яасан сайхан эд вэ? нэг бүлэхэд нэг нь нэгээсээ сайхан гэрэл гэгээтэй юм гарч ирдэг. Би одоо хүн төрөлтөнд гэгээ гэрэл авч ирсэн гавьяатан боллоо. Дахиад нэг бүлчихвэл улам сайхан гэрэлтэй юм гарчихаж магадгүй” гэж бодоод бурхан багшийн хэлснээс зөрөөд өнөө бүлүүрээрээ гадаад далайг бас нэг бүлсэнд, харин нар сарыг барьж иддэг Раах* гараад ирж гэнэ. Раах элчид,
- За, чи намайг гаргаж ирсэн чинь сайн боллоо. Бурхан багш намайг дараад их удлаа. Чи надад ямар алба өгөх гэж байна даа? гэж асуухад, айж сандарсан элч сая л ухаан орсон юм шиг,
- Өө, өгөх албагүй, өгөх албагүй гэж хэлэв. Раах үүнийг сонсоод ууртайгаар,
- Өгөх албагүй гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ? Тэгээд чи намайг яах гэж гаргаж ирсэн юм бэ? хэмээн зандран асуув. Элч улам сүрдэж,
- Би бурхан багшийн үгэнд орсонгүй, ийм юм боллоо гэж үнэнээ хэлсэнд Раах улам уурлаж,
- Хн, чи бас л муу ажил хийлээ дээ гэж хэлчихээд нар, сар хоёрыг нь хөөгөөд алга болов. Элч уруу царайлан бурхан багшид хүрч очиход бурхан багш,
- За юу болов? Нар, сар гарч дэлхий гэгээрэв үү? гэж асуусанд элч,
- Гарлаа, гарлаа гэж хэлээд урамгүйхэн толгойгоо унжуулж зогсов. Бурхан багш,
- За, болж болж. Чи одоо харь гэсэнд элч уруу царайлан зогссоор байв. Бурхан багш гайхаж,
- Үгүй, чи чинь яасан бэ? Хүн төрөлхтөнд нар, сар гаргаж гэрэл гэгээтэй болгосондоо баярлах ёстой шүү дээ гэхэд элч үг хэлж чадсангүй. Хэрэг муу болсныг бурхан багш мэджээ. Тэгтэл гэнэт тэнгэр харанхуйлж эхэллээ. Бурхан багш түүнийг үзээд элчээс,
- Чи бүлүүрийг илүү бүлсэн биз? Раах яасан? гэж асуухад элч үнэнээ хэллээ. Бурхан багш,
- Раах гэдэг амьтан бол туйлын хорчин амьтан юм. Түүнийг одоо дарахгүй бол нар, сарыг идэж, тэнгэр газар дахин харанхуйлна гэж хэлээд гарч явав. Бурхан багшийг явсны дараа Раах сэм гэрт нь орж ирээд ширээн дээр нь байсан эрдэнийн бумбыг авч мөнхийн рашааныг нь залгилчихаад, мөнх амь орж, эрдэнийн бумбанд шээж орхиод дутаав гэнэ.
Бурхан багш Раахыг хайж хайж олсонгүй буцаж ирэхэд ширээн дээр нь байсан эрдэнийн бумбыг амьтан хөдөлгөсөн янзтай байна гэнэ. “Үүнийг хэн хөдөлгөдөг билээ” хэмээн авч үзсэнд бумбатай мөнхийн рашаан нь үгүй болж, оронд нь үмхий шээс хийсэн байлаа. Бурхан багш маш ихээр уурлаж,
- Энэ муу Раах хэтэрч байна. Тэр миний эрдэнийн бумбатай мөнхийн рашааныг хулгайлж уугаад мөнх амьтай болсноор барахгүй, бурханыг бузарлаж эрдэнийн бумбанд минь шээсэн байна. Одоо энэ муу амьтныг хурдан барьж устгахгүй бол орчлонгийн амьтан тэсэхгүй гээд мөрөөр нь мөшгин хайлаа. Замдаа сартай таарч Раах хашаа явсныг заалган араас нь хөөсөн боловч Раах гүйцэгдсэнгүй хол явсан байлаа. Замдаа мөн нартай тааралдаж Раахын барааг нарын гэрэлд олж хараад барихаар хөөлөө. Раах мөнхийн рашаан ууж хурдан, хүчтэй болсон тул бурхан багш эс гүйцэв.
Бурхан багш гартаа барьж явсан очироо* Раахын араас шидэхэд очир Раахыг дундуур нь тас цохиж гэнэ. Тасарсан Раахын доод хагас бие нь гадаад далайд унаж алга болов. Дээд хагас бие нь цааш дутаасанд бурхан багш түүнийг үзээд “Бөгсгүй цээж ч хэдийхэн хэрэг гаргаж чадах аж” гэж бодоод дахиж Раахыг хөөсөнгүй, буцаж гэнэ. Бурхан багшийн буцсаны дараа Раах эрэмдэг болсноо мэдэхгүй нар, сар хоёроос хариугаа авах гэжээ. Явсаар сарны дэргэд ирээд,
- Чи муу гайхал намайг бурхан багшид зааж өгч, би ийм боллоо. Чамайг би гурван сард нэг барьж иднэ гэж сүрдүүлсэнд, сар түүнийг тоосонгүй, гурван сар болоход нэг удаа үүдээ хааж, Раах гаднаа хорьдог болсон гэнэ. Раах нарыг хөөж очоод,
- Чи муу гайхал намайг бурхан багшид зааж өгснөөс би ийм боллоо. Би чамайг гурван жилд нэг барьж иднэ гэж сүрдүүлсэнд сар түүнийг тоосонгүй гурван жилд нэг удаа үүдээ хааж, Раахыг гаднаа хорьдог болсон гэнэ. Түүнээс хойш нар гурван жилд нэг хиртдэг, сар гурван сард нэг хиртдэг болсон гэнэ. Нар, сар хиртдэг нь Раах хэлсэн цагтаа ирж, барьж идэх гэхлээр үүдээ хааж байгаа нь тэр гэнэ.