Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Урьд нэг бадарчинг айлд ороод сууж байтал хот айлынхан “Ноён маань ирлээ” гэж сүйд болцгоож гэнэ. Бадарчны орсон айл олон нялх хүүхэдтэй тул тун зовсон шинжгүй будаатай цай аягалан ууцгааж байлаа.
Ноён шууд ирээд бадарчны орсон айлд оржээ. Ноён оруут амар мэндээ мэдэлцэн хойморт суув. Бадарчин ч хувийнхаа мэндийг ноёны чихэнд дуулгаж. Гэрийн эмэгтэй ноёнд аяга арчиж өгөх гэсэн боловч дандаа эмтэрхий аяга байсанд аргагүй нэг эмтэрхий аяганд цай хийж өгвөл ноён аягатай цайг уулгүй бариад суугаад байв. Бадарчин зэвүү нь хүрч ...
“Ноёнтон гуай, та уу! Үртэй айлын аяга эмтэрхий, үрээтэй ноёны уурга хугархай байдаг юм” гэхэд Ноён
“Тийм ээ тэр үнэн” гээд эмтэрхий аягатай цайг анх удаа уусан гэлцдэг. Бадарчин тэр ноёны хүүхэдгүйг дайруулан ийнхүү чадсан гэдэг.

Нэг бадарчин замын гудас тохиолдсон айлд хоног тааруулан сайтар амарч унтахаар шийдээд нэг айлд очсонд тэр айл бадарчныг “Үлгэр ярьж өгвөл унтуулна, эс ярьвал хөөж явуулна” гэж болзол тогтоосонд бадарчин “Шөнийн турш сайхан үлгэр ярина” гэж амлаад тэр айлд хоол цай хийлгэж тухлан сууж гэнэ. Үдэш болсонд тэр айлын хүмүүс “За бадарчин гуай, та үлгэрээ эхлэхгүй юу” гэсэнд бадарчин “Орондоо ороод эхэлье” гэж гэнэ. Үлгэр сонсохын тулд бадарчинд сайхан ор засаж өгөөд өөрсдөө орондоо орцгоон хэвтэж гэнэ. Тэгээд “За одоо үлгэрээ эхлэгтүн!” гэж гуйсанд бадарчин ийн хэлрүүн:...
“Урьд би цагийн сайхан, зуны дэлгэрт зандан зуугийн замаар занхаг занхаг гээд л алхаж явлаа” гэхэд
“За тэгээд?” гэх сонсогдоход
“Замын хажуугаар зандан ч ургасан байх юм, замбага ч ургасан байх юм. Замбуутив гэдэг мөн ч сайхан даа!” гээд дуугүй болоход нь
“За цааш нь!” гэж шохоорхон асуусанд бадарчин
“Залуу байхад л мөн ч томоогүй байж л ээ! Замаар явахгүй заавал зандан модны төгөл дундуур явдаг байж билээ!” гээд бас л дуугүй болоход
“Тэгээд цааш нь” гэхэд
“Цаашаа яваад л байлаа.... яваад л байлаа” гэхэд нь
“За тэгээд юу болов оо!” гэхэд
“Тэгтэл замын хажууд нэг гозойсон шар юм гараад ирлээ шүү!” гээд таг дуугүй болж гэнэ.
“Тэр чинь тэгээд юу байв аа?” гэхэд Баадай
“За! За! Юу байхав, зурам л байхгүй юу! Тэгээд л нүх рүүгээ ороо л биз. “Зуны шөнө богино” гэдгийг эс мэдэх биш унтацгаа” гэж хэлээд хурхирч гарч гэнээ.

Хоёр бадарчин явж байтал нэг айл тааралдсанд тэднийд орвол тэр айл саяхан хонь төхөөрсөн бололтой шинэхэн мах өлгөөтэй байсны дээр тогоон дээр өвчүү, гургалдай зэрэг амттай сайхан мах чанаж байжээ. Хоёр бадарчин тэднийхийг хоолоо гаргахыг нь хүлээж хичнээн суувч тэр айл хоолоо гаргасангүй, харин эрэгнэг доогуураа тогоотой нь тавиад хар хүн нь хэвтээд хурхираад өгч гэнэ. Тэгэхлээр нь хоёр бадарчин хоорондоо хэрэлдэж гарчээ.
“Нартай ирсэн нармигар тархи!” гэхэд
“Намайг дагасан нурнигар тархи!”гэвэл
“Хоосон хоносон хожгор золиг!”гэвэл...
“Хоёр тийшээ болсон чигъяа тархи!” гэх зэргээр хэрэлдсэнд айлын авгай “Аятайхан шалтаг гарлаа” гэж баярлаад “Хоёр бадарч минь манайхаас гарч хэрэлдээрэй!” гэж хөөсөнд тэр хоёр нь бүр чи би-дээ тулаад нэг нь “Авгай минь нохойгоо хорьж аль! Би явлаа” гээд гарсанд айлын авгай ч гарч гэнэ. Тэгээд гэрийн хаяанд үүргээ бөхлөх дүр үзүүлэн зогсоод гэрт гадаа хоёроос бас л хэрэлдэж гарч гэнэ. Гэр доторхи нь
“Хаа байгаа нь үл олдох тархи” гэсэнд нөгөө нь
“Хар тогооонд халив болсон чигъяа тархи” гэхэд
“Шизав татав чигъяа тархи” гэхэд гаднах бадарчин
“Хүйтэн усанд булхаж баймаар золиг” гэсэнд
“Энгэр газар хэвтсэн ч эс багтсан чигъяа тархи” гэхэд
“Эвдэн бусган хаямаар чигъяа тархи” гэх зэргээр хэрэлдэх энэ хооронд гэр доторхи бадарчин тогоотой хоолы нь янзлан боож өвөртлөж амжаад гэрээс гарч ирэхдээ
“Тархий чинь хага цохиод тарагны чинь савыг бяц дэлсэх сэн” гэсэнд айлын авгай
“Эрхэм хоёр бадарч минь, иймхэн юмнаас ингэж хэрэлдээд яах вэ? Эртхэн явж янзаа олж үз! Бид ч унтлаа” гэж гуйсанд мань хоёр бадарч хэрэлдсээр хоёр тийшээ явж хамрын цаагуур орсонд айлын авгай нохойгоо үүдэн дээрээ уяад гэртээ орж нөхрөө сэрээгээд
“Хоёр бадарч хойт, урд хамраар далд орлоо хөө, хоёулаа хоолоо идье!” гээд тогоотойгоо гаргатал өвчүүний нь оронд нөхрий нь арьсан өмдний гуя, гургалдайны нь оронд гурван төө дээс байсанд сая учрыг олж
“Ээ! Халаг минь! Хаа гэхээс харамлах уу?” гэж амаа барьж гэнэ. Энэ үед мань хоёр бадарчин хээр суугаад өвчүү, гургалдай хоёрыг нь идэж авчээ.

Урьд хоёр бадарчингийн явах замд “Ер нэг ч хүн хонуулдаггүй айл бий” гэж хүмүүс хэлжээ. Гэтэл тэр хоёрын явах зүгт өөр айлгүй, яг хоног таарах болж гэнэ.
Хоёр бадарчин явсаар байтал оройхон хэрд нээрээ хоёр гэр харагдсанд нэг нь “Чи зүүн талыг гэрт оч. Би тэр баруун талын, хүн хонуулдаггүй гэрт оръё. Чи харин өглөө явахдаа намайг гаднаас дуудаарай” гэв.
Нөгөө нь “Чамайг тэр айлд хонуулалгүй хөөвөл яах вэ?” гэж асуусанд “Гайгүй дээ, нэг аргалж болох байх” гэжээ. ...
Тэгээд тэр хоёр бадарчин хэлэлцсэн ёсоор тус тусын гэрт оров гэнэ. Хүн хонуулдаггүй айлд орсон бадарчин таг дүлий болж хувирчээ. Мэнд мэдсэний дараа тэр айл мөн бадарчинд яаран цай чанаж, хоол хийж өгөөд “Лам аа! Эртхэн яв, манайд хүн хонож болдоггүй” гэхэд бадарчин ер ойлгосон шинжгүй байв гэнэ. Тэгэхэд нь тэр айлынхан “Гарч яв” гэсэн янзтай гараар үүд рүү заажээ.
Бадарчин “Аа, за” гээд уриалгахан нь аргагүй гараад үүргээ гаднаас чирч оруулж ирээд баруун хойт авдрын нь өмнө тавилаа. Бас л “Өргөөд аваад яв” гэсэн маягтай гараар дохисонд бадарчин босон хараймагц үүргээ авч авдар дээр нь тавиад “Арга ч үгүй л байх даа, дотроо номтой юмдаг” гэв.
Тэр айлынхан бас л “Гараад яв” гэсэн янзтай гараар зангавал бадарчин “Аваад явчих багачууд үгүй биз ээ. Би хоёр модоо гэрийн хошлонд хавчуулж орхисон” гэх зэргээр үргэлж буруу ярьсаар байгаад хоног өнгөрөөжээ.
Маргааш өглөө нь нөгөө бадарчин нь гаднаас “Явъя” гэж дуудахад нэгэнт хоног өнгөрөөсөн бадарчин даруй сонсоод гарч явах гэхэд айлынхан “Та чинь өчигдөр дүлий байсан, одоо яагаад зүгээр болов оо?” гэв.
Бадарчин “Аа! Өчигдөр баахан хийрхсэн байх аа” гэж хэлчихээд явчихав гэнэ.

Нэгэн бадарчинг голын хөвөөн дээр очтол голын ус үерлээд горьгүй байж гэнэ. Тэгэхлээр нь голын ус татрахыг хүлээн цайгаа чанаж суутал нэг түшмэл гуай хүрч ирээд
“За хөө ус ямар байна?” гэсэнд бадарчин
“Миний нүдээр бол хар ус халгиж л байна, таныхаар бол ямар байна?” гэсэнд нөгөө түшмэл
“Тэнэг минь ээ! Чамаас би ус их байна уу? Бага байна уу?” гэж асууж байна” гэсэнд ...
“Би муу хув хар тогоогоороо нэг дүүрэн хутгаад авлаа, цаана нь ийм л байна. Танд чухам хэдий хэр ус хэрэгтэй юм бэ?” гэсэнд түшмэл их л зэвүүцэн
“Чамаас усны их багыг асуугаагүй байна хөө! Усны гарам нь хаа байна гэж асууж байна” гэсэнд бадарчин
“Мэдэхгүй дээ, түшмэл минь! Би “Урсч байгаа усанд гарам байдаггүй, ухаан санаанд гүүр байдаггүй” гэж дуулсан юм байна” гэхэд түшмэл гуай уурлан хэдэрлэж
“Ухаанд нь ухна үхсэн золиг минь! Чи өдий болтол усны гарам мэддэггүй новш уу?” гэсэнд бадарчин
“Та чинь бүр толгой дээр нь шарилж ургаж баймаар тэнэг хүн юм байна. Усны гарам гэвэл урсаад явчихдаг юм. Голын гарам гэвэл энэ байна” гэж заагаад “Түшмэл гуай та үүнээс хойш үгээ мэдэж байж хүнд цэцэрхэж баймаар түшмэл байна” гэсэнд түшмэл юу ч хэлж чадсангүй морио гуядан зайлж гэнэ.

Хоёр улсын хил дээр манжийн хаан, монголын ноёд хэрэг нийлэхээр уулзаж гэнэ. Гэтэл манж хятадын хаан толгойныхоо үсийг өөд нь илж оочны сахлаа доош нь шувтарч гэнэ. Харин монголын нэг түшмэл толгойн үсээ урагш илж оочоо сөргөн имэрч уулзжээ. Тэгэхэд манж хятадын хааны царай нь хувис гэж дуугүй болж гэнэ. Үүний учир нь манж хятадын хаан “Манай дайчин гүрэн ийм өнөр өтгөн өөдрөг” гэж ёгтоор толгойн үсээ дээш илж “Танай монгол ийм цөөхөн” гэж оочоо шувтарч дээрэлхсэнийг мэргэн түшмэл хариулж... “Танай гүрэн өнөр өтгөн боловч толгойн үс шиг нэг хутганд хусагдахад манай монгол хэдий цөөн ч оочин сахал мэт үлдэнэ” гэж манж хятадын хааныг давсан гэдэг. Хоол өгөхөд эхлээд бин авчирч өгөхөд зарим ноёд идэх гэхэд нөгөө түшмэл “Гар нүүрийн алчуур авчирлаа” гэж уул бингээр гараа цэвэрлэж буцаажээ. Дараа нь ёроол нь бөөрөнхий аяганд цай хийж өгөхөд нөгөө түшмэл эрихээ цагираглан ёроол гарган аягаа тавиад цай уужээ. Дараа нь гурилаа хийсэн эмээлтэй хазаартай морь авчран “Хоол ид” гэхэд “Эмээлий нь авья” гэж хэлээд нуруун дахь гурилыг авч амы нь олж уул хоолыг иджээ. Ийм сүрхий давагдашгүй мэргэн түшмэл гарсан тул манж хятадын хаан аргадаж “Хүргэнээ болгоно” гэжээ. Тэгэхэд нөгөө түшмэл
“Одоохондоо танай тансаг гүнжийг аваачих орд өргөөгүй тул шаварчин хятадаа өгнө үү? Юу ч гэсэн байшин савтай болъё, дараа нь гүнжийг авъя” гэжээ.
Манж хятадын хаан барилгачин хятадууд явуулж барилга бариулж гэнэ. Тэгэхэд түшмэл манж хятадын хаанд захиа бичиж
“Хоёр нүд сохорсон, гараасаа хөтлүүлж шээсээ зөөлгөх хүн хэрэгтэй байна. Гүнжээ одоо өгнө үү? Гэжээ. Манж хятадын хаан уул захидлыг уншин маш их сэжиглэн гүнжээ өгөхөө больсон гэдэг. Харин нөгөөх түшмэл орон барилгатай болж тохижжээ.

Эрт урьд цагт нэг бадарчин лам хөдөө хээгүүр хэсүүчлэн яваад нэгэн айлын хуучин бууцан дээрээс эмч хүний бололтой нэгэн сав эм олжээ.
Үүнийг олсондоо их л олзуурхан баярлаж үүргэндээ авч хийгээд их үдийн хэр булаг усны дэргэд очоод жодгороо шааж хоол чанаж байхад тэртээ айлын нэгэн хүн морь унаж довтлон ирээд өврөөсөө хадаг гаргаж яаран “Ай ламтан минь, манай эхнэр халуун өвчин хүрч хүнд зовуурилан байгаа тул анагаах туслах зүйл юу байна? Ажиглавал ламтан та оточ биз ээ. ...Эрхбиш нигүүлсэн айлдаж эл үхэл зовлонгоос гэтэлгэн соёрх!” гэж өгүүлж хадгаа өргөн барьсанд бадарчин лам хэзээний эмч мэт төв ихэмсэг дүр үзүүлж “За” гэж хадгийг хүлээн аваад бага дөрвөлжин цаасан дээр эмийн их тунгаар өнөөх эмнээсээ нэгэн тунг тог хийтэл тавьж дунд үлдсэн өчүүхэн бага үлдцийг долоогоод “Энэ эмийг халуун бүлээн усаар даруулан лам гурван эрдэнэд сүжигтэйхэн хүртэж орхи, үүнийг уугаад даруй сайн болно!” гэж хэлж явуулмагц бадарчин ламын бүх бие гэнэт бэрх болоход хувцсаа тайлаад хэвтэж бүхийд түрүүчийн ирдэг хүн эмээл хазаартай нэгэн сайн морийг хөтлөж их л яаралтайгаар довтолгон ирээд сандран
“Ай ламтан, манай эхнэр таны хайрласан нэгэн тун эмийг хүртмэгц ухаан мэдрэл алдан дэмийрч галзууран тун бэрхтэй болж үхэхэд ойртов. Ламтан манай гэрт морилон очих буюу хэрхвэл зохих арга тусгай зүйлийг заан хайрла” гэж дахин давтан гуйсанд бадарчин лам дорой дуугаар гунганан
“Тунгаар уусан тэр байтугай тунгий нь долоосон би үхэх гэж байна!” гэсэнд өнөөх хүн нэгэнт итгэмжилсэн сэтгэл иймд хүрсэн тул нүцгэн толгойгоор хад мөргөсөн мэт болж ямар ч арга авралгүйгээс хойш гэртээ гунихран буцжээ.

Урьд нэг бадарчин зам дээр амраад сууж байтал нэг хиа давхиж ирээд
“Гүн ноёнтон үүгээр үзэгдэв үү?” гэж бадарчингаас асуужээ. Бадарчин “Аа бүү мэд! Нэг луйварчин л явж байгаа харагдана билээ” гэв. Хиа “Аа тийм үү?” гээд явчихжээ. Удалгүй нөгөө хиа хэдэн хуягтай хамт ирээд “Гүн ноёныг дайран доромжлов” гээд бадарчинг шууд дарж байгаад банздчихаад явцгаав.
Бадарчин босолгүй ёолж элдэв зовлон тоочсон үг хэлээд бархиран гасласаар хэвтэв.
“Ямар ч хүн байж болно” гээд гүн ноён өөрөө ирж үзвэл бадарчин бархирсаар л хэвтжээ. ...
Гүн ноён түүнийг үзээд өрөвдөж “Чамд би нэг унах гүү өгье. Чи түүнийг унаад явж бай даа” гэлээ.
Бадарчин гүүг аваад ашгүй явжээ. Гүн ноён нөгөө бадарчинг юу ярьж явааг нь мэдэхээр хүн явуулсан гэнэ. Гэтэл бадарчин “Гүн ноён гүүгээр торгуулаад гүйдэг бадарчин бөгсөөр торгуулаад явж л байна даа” гэж ярьсаар явахыг үзээд гүн ноёндоо хэлэхэд нь ноён нь юу ч дуугарсангүй гэнэ эээ.

Баадай нэг танил айлаасаа нэг муу даага гуйж унаад анд гарч гэнэ. Гэтэл ойд орохын хамт өмнөөс нь баавгай гараад ирсэнд Баадай ухаан жолоогүй айж сандарсаар гол уруудан давхисанд замд нь айл тааралдаж гэнэ. Гадаа нь очоод буух гэтэл аргалын цаанаас нохой ухасхийсэнд морь нь үргээд Баадай айлын хаяанд ойччихож гэнэ.
Баадай босоод нохойноос нь сандран тэвдсээр гэрт нь гүйн орвол нэг ноён морилж харагдсанд бүр тэвдэж гэнэ. Тэгээд арайхийж үг хэлэх гээд
“Нохой! Нохой! Амар байна уу! Ноёнтон!” гэсэнд нөгөө ноён нь “ Энэ золигийн хуцаж байгааг харав уу?” гэж гэнэ. ...
“Ямар сайндаа, ан хийж явтал нэг том баавгай дотроос баахан ой гараад ирэхээр нь ухаан алдахдаа ойчих шахаад би үргээд даага ташуурдаад танай гадаа иртэл гүзээн дээр байсан өргөө хийсээд даага унжаад хэт булгиад нохойн цаанаас аргал бурхийгээд зүрх хагараад ноён хагарчих шахлаа” гэсэнд аз болоход нөгөө ноён нь уурлахдаа бас тонгоруулж ярьдаг хүн байж гэнэ.
Тэгээд Баадайг хараад
“Энэ золигийн нурам руу улаан нүүр шидэх сэн” гэсэнд Баадай сая сэхээ орж
“Миний улаан царай юу, ноёнтоон!” гэж хөлсөө арчин асуусанд цаадах нь
“Чиний улаан царайгаар барах уу? Шээсэн дотроо өмд тавьчих шахсан” гэхэд Баадай
“Ёх! Ноёноос айхдаа нохойд нь ёс алдах шахлаа” гэсэнд ноёнтон нь
“Чи чинь нохой гэж хэлэх гээд бас л намайг ноён гэж чалчаад байна шүү дээ!” гэж гэнэ. Тэгэхэд нь Баадай
“Тэгнээ тэгнэ, үүнээс хойш хүн ирэхэд ноёноо л сайн хорьж баймаар юм” гэж ярьсанд ноён бүр ядаад
“Тонгоргох бас хэцүү юм, тонгор, тонгор!” гэж хэлсэн гэнэ.

Урьд нэг бадарчин жалгын хурал дээр очиж хуралд хуралцжээ. Ажиглавал тэр хурлын цорж лам хамрын шар тамхиа хааяа хааяа бургитал татаж суух үзэгдэв гэнэ.
Бадарчин туу мод толгойгоо түрийнээсээ гаргаж тамхи нэрээд хэт цохиж тамхи татжээ.
Тэгтэл бэрээ барьсан гэсгүй ирж зандран хэлсэн нь “Чи ямар задарсан бадарчин бэ? Хурал дотор тамхи татаад” гэж бэрээдэхийг завдахад нь бадарчин тэр гэсгүйн бэрээнээс барьж аваад “Чи зүгээр бай! Чи цорж ламынхаа хамрыг цэвэрлэсний сүүлд миний мод толгойд халдаарай” гээд хурлаас нь гараад явчихав гэнэ.

Эрт урьд цагт манжийн хааны үед нэг хаан нутгийн ардыг хэл амаараа даван дарлаж байж гэнэ. Тэр нутагт Могжоохон даагатай Жогжоохон хүү байж гэнэ. Нэгэн өдөр Жогжоохон хүү Могжоохон даагаа унаад дарданхан замаар шавхранхан гуядаад давхиж явтал шулуухан нүх рүү шулданхан зурам гулданхан гээд орчихож гэнэ. Түүний нүхийг утанхан уханхан сууж байтал хар азарга унасан хар дахтай хааны адуучин хүн ирээд “Чи юу хийж байгаа эцгийеэ түрүү вэ?” гэж асууж гэнэ. Хүү ...
“Шулуухан нүх рүү
Шулданхан зурам
Гулданхан гээд орчихоор нь
Уханхан утанхан сууж байна” гэж хариулсанд адуучин “Яасан цэцэн үгтэй гайхал вэ? Тэнгэр ниргэг чамайг” гэв. Хүү
“Дахтайгаар нь таныг ниргэг,
Далантайгаар нь азаргыг тань ниргэг.
Уртаар нь уургыг тань ниргэг
Өнөрөөр нь хааныг тань ниргэг,
Өнчнөөр нь намайг өршөө!” гэв. Гэтэл адуучин уурлаж хаандаа очиж мэдүүлэх гэтэл хаан эзгүй байв. Тэгээд хааны хатанд мэдүүлжээ. Хатан нь хүүг дуудуулж авчраад байцаах гэтэл хүү
“Ямаан толгой ямбанд ордоггүй,
Янтгар хатан хуулинд ордоггүй,
Тэмээн толгой тэвшинд ордоггүй,
Тэнтгэр хатан зарга шүүдэггүй,
Хонины толгой хоймроо домбойдог,
Хотгор сайхан ноёноо ирэхэд шийтгүүлнэ” гэв. Тэгэхэд нь хүүг нүцгэлж морины уяан дээрээс уячихав. Хүү чичрэн зогсож байтал хааны оточ лам хараад “Чи юугаа хийж байгаа хүүхэд вэ?” гэж. Хүү “Эмч хүний эрхий хуруу, домч хүний долоовор хуруу, хувраг хүний хувхай толгой мөлжиж сууна” гэв. Гэтэл хаан ирээд хэрхэн юуны учир уяулсныг асуужээ. Хүү хатан, адуучин хоёртой хэрэлдсэнээ бүрэн хэлбэл хаан “Хүү чиний зөв” гээд шагнал хүртээж явуулав.

Баадай нэг удаа ноёны хөтчөөр явах болж гэнэ. Тэр ноён өртөөн дээр очоод чанаж өгсөн махыг нь идээд баралгүй үлдсэн хэсгийг нь замдаа идэхээр ганзагалж явдаг заншилтай хүн гэнэ. Тэгээд нэг өртөөн дээрээс нэг гуя мах болгож аваад ачааныхаа араас зүүгээд явж гэнэ.
Хэсэг явтал өнөөх мах нь уяагаараа тасраад газар уначихсанд Баадай ухасхийн бууж авах гэтэл тэр ноён нь
“Байг, өдөр унасан мах авдаггүй юм” гэж хориглоод “За чи үүнээс хойш өдөр унасан мах авч болдоггүй юм шүү” гэж Баадайд сургаж гэнэ. ...
Маргааш нь өөр нэг өртөөн дээр очтол ноёнд бусгадаг морь барьж өгсөнд Баадай түүний нь хөтлөн явж байтал ноёны морь гэнэт бусгасан учир ноён газар ойччихож гэнэ. Баадай жишим ч үгүй цааш хатируулсанд өнөөх ноён хойноос нь
“Хүүе, чи намайг аваач!” гэж хашгирсанд Баадай
“Өдөр унасан мах авдаггүй юм” гээд цаашаа улам түргэлэн давхисаар нэг жалганд ороод ноёныхоо авч явсан жаал зугаа юмыг идэж суутал өнөөх ноён нь арайхийн гүйцэж ирээд уурлан Баадайг ороолгох гэсэнд Баадай “Та өдөр унасан мах авдаггүй юм. Өөрөө унасан хүүхэд уйлдаггүй юм” гэж сургасан болохоор энэ миний буруу бишээ” гэж гэнээ.

Баадай нэг өдөр хийдийн их гэвш ламынд орсонд тэр лам “Чи миний бурханаас адис ав хөө!” гэж захиран хэлсэнд Баадай
“Би шавар бурханаас байтугай шаброн(*) ламаас адис аваагүй толгой!” гэж гэнэ. Тэгэхлээр нь нөгөө гэвш лам нь
“За тэгвэл хоёулаа ном хэлэлцье” гэсэнд Баадай
“Би гэцэл лам байтугай гэгээн ламтай ном хаялцаж явсан толгой” гэсэнд нөгөө гэвш ламын эгдүү нь буцлан ...
“За чи тийм сүрхий юм бол бурханы орон хаа байдгийг хэлээд орхи” гэсэнд Баадай ийн хэлжээ:
“Сүмийн хонгил
Сүүдэртэй гүнгэрваа
Хадны агуй
Хагархай хүрдэнд бурхан орогнодог юм” гэсэнд лам ихэд уурлан
“Ер нь чи бурхан гэдгийг юу гэж бодож байна?” гэсэнд Баадай
“Будгаар ялгасан будмал
Шавраар шавсан шавмал
Гуулиар цутгасан гулдмай
Гурилаар наасан шалдмай
Мах иддэггүй Майдарын дүр
Мал мэддэггүй Чойжингийн зураг
Худалч ламын шүтээн
Хуурмаг хүний сахиусыг
Бурхан гэдэг юмаа” гэсэнд гэвш лам “Бурхан сахиусыг доромжлов” хэмээн байж ядан уурлахдаа
“Пөөх чи чинь бүр чаралба болчихсон хүн юмаа, хойт насандаа арван гурван тамд унах болтугай! Бурхан минь! Намайг өршөө!” гэж наминчилсанд Баадай тэр ламд хэлсэн нь
“Пөөх гэвш минь, тэгвэл та амьдаараа бурхан болчихсон болохоор шилэн гүнгэрвааны цаана гучин жил ширгэж суух болсон толгой юм байна даа” гэж хэлсэн гэнээ.

* Шаброн гэдэг үгийн утгыг би өөрөө ч олж чадсангүй. Үлгэрийн эх дээрээ л ийм байх юм. Мэддэг хүн байвал Comment үлдээнэ үү?