Үлгэр... зөвхөн үлгэр...

Эрт урьд цагт энхжин тогтносон нэгэн улсад угсаа залгамжлах цорын ганц хүүтэй сайхан сэтгэлт хаан, хатан хоёр аж төрөн суудаг байжээ. Эрх дураараа өссөн ханхүү нас биед хүрч нэгэн өдөр хаан аав, хатан ээждээ бараалхан ийнхүү хэлж гэнэ. “Хамгаас хайрт аав, ээж хоёр минь ээ. Би ганцаараа байхаас уйдаж залхлаа. Одоо гэрлэх хүсэлтэй байна. Би жинхэнэ гүнжийн шинж бүрдсэн, угсаа язгуур сайтай хааны охиныг хайж олох болно” гэжээ. ...

Ингээд өглөөний нар мандахад үүлэн цагаан морио унаад гүнжийн эрэлд гарч хөрш зэргэлээх хаант улсуудаар хэрэн хэсэж явав гэнэ. Яваад л байж, яваад л байж. Ханхүү олон гүнжтэй уулзсан боловч тэдний аль нь ч түүний мөрөөдлийн гүнж биш байлаа. Нүд нь онигор, нүүр нь сэвхтэй, хамар нь том, хацар нь цулцгар, эцэнхий туранхай, эмсгий шүдтэй, махлаг бүдүүн, майга хөлтэй гээд гүнж бүхэнд ханхүүгийн сэтгэлд нийцэхгүй ямар нэгэн өө байжээ. Ингээд л түүний эрэл мухардаж нутаг буцахаас өөр аргагүй болж гэнэ. Явж явж ядарч туйлдан, горьдлого тасарсан ханхүү их л уруу царайтай гэртээ иржээ. Тэгээд шууд л өрөөндөө орж тааз ширтээд гиюүрэн хэвтлээ.

Гэнэт бараан үүл хуралдан бүүдийгээд тэнгэр дуугаран, цахилгаан цахиж, ширүүн аадар орлоо. Энэ нь ханхүүд хурмаст тэнгэр түүнтэй уйтгар гунигийг нь хуваалцан уйлж байгаа юм шиг санагджээ. Хаан, хатан хоёр хүүгийнхээ ийнхүү шаналж байхыг хараад сэтгэл нь их зовних ажээ. Гэтэл шөнө дөлөөд хэн нэгэн ордны хаалгыг цохиж гэнэ. Хаалгач “Энэ усан борооноор хэн ирдэг байна аа” гэж бодоод дэнлүү барьсаар очиж, шагайвчаар харвал бороонд шалба цохиулсан залуухан бүсгүй зогсож байв гэнэ. Тэр “Намайг оруулаач” гэж царайчлан гуйжээ. Хаалгаа нээвэл түүний үс гэзэг, хувцас хунарыг нь дагаад борооны ус шоржигнотол гоожиж байлаа.

Хүмүүс ярилцах чимээнд сэрсэн хаан, хатан хоёр ордны хаалга руу дөхөж ирэхэд өнөөх бүсгүй,
- Би харь гүрний хааны гүнж билээ. Ойд зугаалан эрвээхий хөөж байгаад бараа бологчдоосоо төөрчихсөн юм. Гэтэл түнэр харанхуй болж, ширүүн аадар бороо ороод шалба цохиулчихлаа. Азаар алсаас харагдах гэрлийг чиглэн явсаар энд ирлээ гэж учирлажээ.

Тэд охиныг ордондоо оруулан хуурай хувцас өмсгөж бүлээн сүү уулгав. Хатан “Суугаад дулаацаж бай охин минь, одоохон чамд ор засаж өгье, сайхан унтаж амар” гэж хэлэх зуур түүний санаанд нэг юм зурсхийн орж ирлээ. Хатан шивэгчнээрээ ор засуулахдаа “Нэг ширхэг вандуйн дээр хорин зөөлөн гудас, хорин хөвсгөр хөнжил тавиарай” гэж шивнэжээ. Тэгээд “Үнэхээр гүнж мөн эсэхийг чинь шалгаж мэдэхэд амархан, жинхэнэ гүнж л энэ вандуйны үрийг мэдэрч чадах эмзэг танхил биетэй байж таарна” гэж боджээ.

Ядарч туйлдсан өнөөх бүсгүй ямар ор засаж өгснийг анзаарах ч сөхөөгүй дэрэн дээр толгой тавиад л зүүрмэглэж эхлэв. Маргааш өглөө нь хатан өнөөх бүсгүйгээс яажшуухан унтаж амарсныг нь асуувал,
- Намайг хонуулсанд тань туйлын их баярлалаа. Тус болсон хүмүүст гомдол мэдүүлэлтэй биш дээ. Гэхдээ үнэнийг хэлэхэд би бүхэл шөнийн турш багагүй зүдэрч хоносон шүү. Доороос нэг хатуу юм нухаад, бие минь сүрхий буларчихлаа гэж хариулжээ. Хатан үүнийг сонсоод түүнийг жинхэнэ гүнж болохыг нь мэдэж дуу алдан баярлав гэнэ. Хаан, хатан руугаа гайхан харав. Тэгтэл хатан нь түүнд бүх учрыг тайлбарлан ярьжээ. Тэгээд хатан энэ баярт мэдээгээ хүүдээ дуулгахаар яаран гүйж одлоо.

Энэ үеэр охиныг усанд оруулж, гоёмсог сайхан даашинз өмсүүлэхэд үнэхээр л жинхэнэ гүнж ийм байдаг болов уу гэмээр үзэсгэлэн төгс харагдаж байлаа. Гүнжийг харсан ханхүү ч мөнөөх охины гоо сайхныг шагшин гайхаж ухаангүй дурлаж гэнэ. Гүнжид ч гэсэн ханхүү ихэд таалагдсан тул тэд удалгүй гэрлэн аз жаргалтай амьдарч, амар сайхан жаргажээ. Жинхэнэ гүнжээ олж авахад нь тусалсан өнөөх ганц ширхэг вандуйны үрийг ханхүү эрдэнэсийн хайрцагтаа нандигнан хадгалсан гэдэг.